Günümüzde mevcut iki farklı kripto para borsası bulunmaktadır. Bunlar, merkezi kripto para borsası ve merkezi olmayan kripto para borsalarıdır. Kripto para borsalarında işlem yapmadan önce gelin bu kavramları inceleyelim.

CEX Nedir?

CEX (Merkezi Borsalar), insanların kripto paralarını takas etmeleri için bir araya geldikleri ticari platformlardır. Genellikle bir sipariş defteri tutarak kullanıcılar arasındaki işlemleri kolaylaştırırlar. Yatırımcılar tarafından gönderilen alım ve satım emirlerinin kaydedildiği borsalardır. Emir sistemi CEX borsalarına ait bir kavramdır ve sahip olduğunuz kripto paralara istediğiniz fiyatlardan alım-satım emirleri koyarak işlem gerçekleştirebilirsiniz. CEX’ler, kullanıcılarından gelen siparişleri toplar ve ardından ilgili alış ve satış emirlerini eşleştirmek ve yürütmek için özel bir yazılım kullanırlar.

CEX kullanıcıları aslında birbirleriyle kripto para veya para birimleri alışverişinde bulunmazlar. Bunun yerine, fonlarını bir borsaya yatırdıklarında, borsa bu varlıkların güvenliğini üstlenir ve yatırımcıya karşılık gelecek miktarda token verir. Borsa, işlemlerde el değiştirirken her kullanıcının token işlemlerini izler ve bunları yalnızca fonların çekildiği anda gerçek para birimine dönüştürür.

Günümüzde birçok CEX (merkezi borsa) bulunmaktadır. Binance, Kucoin, Huobi, Paribu ve Btcturk bunlardan bazılarıdır.

DEX Nedir?

Merkezi olmayan borsa (DEX), işlemlerin doğrudan kripto para yatırımcıları arasında gerçekleştiği ve arada banka gibi yetkili kuruluşlar olmadan tüm yetkinin yatırımcılarda olduğu borsalardır. Uniswap ve Sushiswap gibi en popüler DEX’ler, Ethereum blok zincirini kullanır ve doğrudan uyumlu bir kripto para cüzdanından çok çeşitli finansal hizmetler sunarlar. Günümüzde bir Dex borsasında hesap açmak istediğimizde, Cex borsasına göre daha az bilgi paylaşmamız yeterli olmaktadır. DEX borsalarının bu özelliği kripto para yatırımcılarının güvenliği açısından tercih edilme sebeplerinden biri olmuştur. Binance DEX, Idex, Etherdelta, Forkdelta, Pangolin, PancakeSwap ve Uniswap bilinen en ünlü DEX’lerdendir. 2020 yılında, yüksek hacmi sebebiyle Uniswap borsası kripto para piyasasında oldukça popüler hale gelmiştir.

DEX Ve CEX Borsaları Arasındaki Farklar

DEX ve CEX borsaları arasında belirli farklar bulunmaktadır. Bunlar; borsaların güvenliği, işlem hızı, işlem ücreti, yatırımcı sayısı ve kullanıcı isteklerine uyumluluktur.

Güvenlik

Bilgisayar korsanlığına karşı daha güvenilir olan DEX’lerdir. Peki neden? ilk olarak; DEX’ler, kullanıcıların varlıkları üzerinde tam kontrole sahip oldukları ve böylece bilgisayar korsanlarının kendilerini ifşa etmedikçe kullanıcı cüzdanlarına giremeyeceği velayet dışı çerçeveyi kullanırlar. Bilgisayar korsanları, kullanıcıların özel anahtarlarını çıkarmak ve paralarını geri çekmek için esas olarak CEX’lerin veritabanlarını hedef almaktadır. İkincisi, kimlik doğrulama işlemi gerekmediğinden, özel kullanıcıların verilerini sızdırma riski olmayacaktır. Kullanıcıların borsalarda işlem yaparken en dikkat ettiği konuların başında güvenlik gelmektedir.

Biliyorsunuz ki CEX’ler, kullanıcıların varlıklarının gözetimini üstlenmiş borsalardır. Bu durum merkezi bir borsayı potansiyel saldırganlar için bir hedef haline getiriyor. 2019’da, en büyük 12 CEX saldırısında 292 milyon doların üzerinde müşteri fonu kaybedildi. Teknik sorunlar veya koordineli saldırılar, CEX hizmetlerinde önemli kesintilere yol açmıştır. Yatırımcıları için ise ticaret fırsatlarının kaybedilmesine neden olmuştur. Bununla birlikte, merkezi borsalar devlet sansürü için kolay bir hedeftir. Düzenleyicilerin kullanıcı fonlarını dondurmasına ve/veya el koymasına ve borsaların ana şirketlerini müşterilerinin kişisel bilgilerini ifşa etmeye zorlamasına izin verir.

İşlem Ücreti

Düşük maliyetli DEX ağı üzerinden çok sayıda işlem gerçekleşir ve bu da DEX’lerdeki işlem ücretini düşüren önemli bir etkendir. Böylelikle DEX’lerin işlem ücretleri CEX’lere göre daha makuldür.

İşlem Hızı

CEX’ler işlemlerin tek bir yetki noktası tarafından işlenmesinden kaynaklı daha hızlı bir yapıya sahiptir. Böylelikle kripto yatırımcıları için CEX’leri uygun bir platform haline getirmiştir.

Bunlardan biri; merkezi borsalar, dahili işlemlerini kullanıcılara açıklamaz ve fiyat manipülasyonu gibi kötü niyetli uygulamalara olanak tanıyan bir şeffaflık eksikliğine yol açar.

Yatırımcı Sayısı

DEX’ler CEX’lere göre daha düşük likiditeye sahiptir. Bunun nedeni; DEX’lerde, CEX’e kıyasla daha az yatırımcı sayısı bulunmaktadır.

Kullanıcı İsteklerine Uyumluluk

Sınırlı işlevsellik ve DEX’teki grafik kullanıcı arayüzleri, özellikle yeni başlayanlar için karmaşık bir yapıdadır. Ayrıca limit emirleri, marjin işlemleri ve spot işlemleri seçeneğinin olmaması yatırıcımlar için olumsuz yönlerindendir. Bununla birlikte, çoğu DEX, CEX’te bilinen işlevleri kendi borsalarına uyarlamaya çalışmaktadır. Sonuç olarak gelişmeleri takip eden DEX’ler, gelecek yıllarda kullanıcıların isteklerine cevap vermek için çalışmalar sürdürmektedir.