IDO‘lar ilk DEX (Merkeziyetsiz Borsa) teklifleridir. Kripto varlık girişimcilerinin yeni projelerinin token’lerini herhangi bir aracı kuruma gerek kalmadan merkeziyetsiz borsalarda (DEX’lerde) satışa çıkararak fon toplamalarına olanak sağlayan bir yoldur. IDO’lar nasıl gelişti? ICO ve IEO’lardan farkı nedir? şimdi onu öğrenelim.

ICO Nedir?

2017 yılının sonlarında, kripto varlık girişimcileri projelerine fon sağlayabilmek için toplam token arzlarının bir kısmını halka açık satarak (arz ederek) ilk token tekliflerini yani ICO’ları piyasaya kazandırdılar. ICO’lar öncelikle Ethereum’un ERC-20 protokol standardı aracılığıyla konuşlandırıldı ve hızla ETH tabanlı tokenler için önde gelen kullanım durumu haline geldi. 2016’daki ilk ICO’lar birkaç milyon dolar toplamıştı, ancak bundan bir yıl sonra ortalama tutar 20 ila 30 milyon dolar arasında değişti. Kısa süre sonra Bancor gibi daha büyük projeler 150 milyon doları aştı.

O zamanlar Blockchain ve kripto varlık piyasaları yeni ve oldukça heyecan vericiydi, bazı projeler bu yüzden büyük meblağlar toplamayı başardı. Zirveye en iyi örnek belki de EOS‘tur. Proje, uzun süreli token satışı boyunca 4 milyar dolardan fazla fon toplamayı başardı. Çok hızlı gelişen ICO balonu 2018’de patladı, ancak birkaç önemli farklılığa sahip yeni bir model görmemiz uzun sürmedi. 2019’un başlarında, ilk borsa teklifleri (IEO’lar) büyük girişini yaptı.

IEO Nedir?

IEO’lar büyük ölçüde Binance Launchpad tarafından yönetildiler, ICO’ların kitle fonlaması modelini izlediler, ancak projeler yönetici kurumlar tarafından çok daha dikkatli bir şekilde incelendi. Projeler Binance, KuCoin, Huobi, OKEx vb. popüler borsalarda piyasaya sürüldükleri için güvenilirliğe dair kapsamlı durum tespitleri yapıldı. Bu nedenle IEO’lar ICO’lar kadar çok değildi, piyasaya giriş için önlerinde yüksek engeller vardı. IEO’lar fon toplamanın yanı sıra, token satışlarını yöneten borsalarda listelenerek hem prestij hem kazanç sağladılar. Şu anda popüler olan multi milyon dolarlık ve hatta multi milyar dolarlık birçok proje, hayatına IEO’lar ile başladı. Bunlara Elrond, Matic Network (şimdi Poligon), Celer Network, WazirX ve Band Protocol dahildir.

Daha sonra piyasaya Uniswap (Ethereum) ve PancakeSwap (BSC) gibi merkezi olmayan borsalar (DEX’ler) çıktı. Bu sayede isteyen herkes yeni bir token listeleyebilir ve ona likidite sağlayabilirdi. Böylece 2021’de İlk DEX teklifleri (IDO’lar) ön plana çıktı.

İlk DEX Teklifi veya IDO nedir?

Aslında, ilk DEX teklifi (IDO’lar)’a, yeni bir projeyi başlatmak ve geliştirmek adına gereken fonu toplamayı amaçladığı için, ICO’ların ve IEO’ların zaman içinde güncellenmiş ve daha sık tercih edilen yeni halleri diyebiliriz. Aynı zamanda bildiğiniz gibi ICO’larda ve IEO’larda tokenler listelenmeden önce satılabiliyordu, IDO’lar ise merkeziyetsiz borsalarda (DEX’lerde) hemen listelenir ve satışa çıkartılır. ilk IDO, Haziran 2019’da Raven Protokolü ile gerçekleşti. Projenin arkasındaki ekip, Binance’in merkezi olmayan kolu Binance DEX‘i kullanmayı seçti.

IDO FIRLATMA RAMPASI (IDO LAUNCHPAD)

Bu fon toplama yöntemi, hızlı ticaret, anında likidite ve adil fon toplama gibi faydalara sahipti. Ancak yatırımcılar tatmin olmadılar. Bunun nedeni, token satışlarının birkaç saniye içinde satın alınması ve ortalama yatırımcıların pay alma ve katılma şansının kalmamasıydı. Yatırımcılarda botlar ve içerdekiler tarafından sistemin ele geçirildiği fikri doğdu ve piyasa artan talebi karşılamak için uyum sağlamak zorunda kaldı. Bu fikirden yola çıkılarak, 2020’nin sonları ve 2021’in en sıcak konularından biri olan IDO fırlatma rampası (IDO Launchpad) platformlarının doğuşu gerçekleşti.

DİĞER BLOCKCHAİNLER, DEX VE LAUNCHPAD

Bir projenin IDO’su başarılı bir şekilde sonuçlandırıldığında ve TGE ( Token Oluşturma Etkinliği) gerçekleştiğinde, token hemen merkezi olmayan bir borsada işlem görmek üzere listelenir. Genellikle bu, Uniswap’ta olur, çünkü birçok proje hala Ethereum üzerine kuruludur ve tokenler ERC20 protokol standardına dayanmaktadır. Bununla birlikte, Solana, Polkadot, Avalanche ve Binance Smart Chain (BSC) dahil olmak üzere diğer blok zincirlerinin popülaritesi de gün geçtikçe artıyor. Bu nedenle bazı projeler, Ethereum’daki yüksek ağ ücretlerinden kaçınmak için token’lerının başka blockchain‘ler üzerinde başlatılmasını tercih ediyor.

Aşağıdaki tabloda ICO, IEO ve IDO arasındaki farkları görebilirsiniz.