Merkez bankası dijital para birimi (CBDC) terimi, sanal para şeklinde ifade edilmektedir. CBDC’ler, bir ülkenin resmi para biriminin elektronik kaydı veya dijital simgesidir. Biliyorsunuz ki ülkelerin para otoriteleri merkez bankaları tarafından düzenlenir. Kripto para piyasası ise herhangi bir otorite veya banka olmadan işlem yapılan bir sistemdir. Buna bağlı olarak kripto para piyasasının genişlemesiyle merkez bankaları endişe duymaya başladılar. Dijital para birimleriyle ilgili araştırmalar yapıp, diğer bir yandan ise deneme çalışmaları yapmaya başladılar. Dijital para birimine öncülük yapan ülkeler ise Çin ve Japonya oldu. Çin dijital Yuan Japonya ise dijital Yen ile ilgili deneme sürümlerine ve çalışmalarına halen devam etmektedir. Diğer ülkelerden de bu konuya dair yeni gelişmeler ve açıklamalar gelmeye devam ediyor. Bu ülkelerden biri de bizim ülkemizdir. Dijital para birimiyle ilgili süreçlerin başlatıldığını geçen günlerde öğrenmiştik.

Merkez Bankası Dijital Para Birimleri (CBDC’ler) Nasıl Çalışır?

Merkez bankaları, mal ve hizmetlerin alım satım işlem türleri için kullanılabilecek bir yasal ihale şekli olarak kabul edilir. Bir merkez bankası dijital para birimi, paranın sanal şeklidir. Bu itibarla, tıpkı itibari paranın yaptığı gibi, ait olduğu ülkenin tam desteğine sahiptir. CBDC’lerin nakit paranın yerini alması amaçlanmamıştır ancak ek bir ödeme yöntemi olarak seçenek sunması beklenmektedir. Ayrıca kripto para ve iletişim teknolojisindeki ilerleme ile birlikte merkez bankaları, tıpkı geleneksel para gibi güvenli ve hızlı bir şekilde kamu hesaplarına yatırılabilen geleneksel paranın, güvenli ve bilgisayar kodu eşdeğerlerini oluşturmaya çalışmaktadır.

Günümüzde bildiğiniz gibi kripto para birimleri değişken olup hükümet desteğinden yoksundur. CDBC’ler aynı temel teknolojilerini kullansa da bir merkezi yapıya bağlıdır. Hükümetler, dijital paraları kendi yetki alanı içinde yasal ödeme aracı olarak tanıyacaklardır.

Merkez Bankaları Neden ‘CDBC’ Çıkarmak İstiyor?

Merkez bankası dijital para birimleri (CBDC’ler) son zamanlarda finansal alanda yeni bir gündem oluşturdu. Bankalar, kurumlar ve hükümetler, yeni bir dijital para biçimi sunmanın ekonomik ve maliye politikası üzerinde nasıl bir etki yaratacağı hakkında araştırma ve analizler yapmaya başladılar. Kripto para piyasası hızla genişlemektedir. Bu sebeple, merkez bankaları para arzı ve ödeme sistemleri üzerindeki kontrollerinin ellerinden alınmasından endişe etmektedirler. Ayrıca Bitcoin, Ethereum gibi büyük kripto paraların merkez bankalarının kontrolü dışında hareket ettiğinden dolayı geleneksel finans sistemi için büyük bir endişe kaynağı olarak görülmektedir.

Kripto paralar, herhangi bir merkezi organ ya da devlet kuruluşu tarafından kontrol edilemeyen bir ödeme sistemidir. Buna bağlı olarak merkez bankalarının para kaynağı ve ekonomik istikrar üzerindeki gücünü düşürme ihtimali bulunmaktadır. Kripto paraların daha çok kişi tarafından talep edilmesi ise merkez bankaları açısından itibar kaybı olarak değerlendirilmektedir.

Böylelikle itibari para kullanımının giderek azalması ve nakit para yerine insanların doğrudan dijital varlıkları talep etmesi; merkez bankasının para politikalarını uygularken elini daha da güçlendiren bir seçenektir.